Nhà vườn An Hiên đón du khách trở lại với vẻ đẹp đậm đà văn hóa Huế

Từ tháng 07 năm 2018, nhà vườn An Hiên thuộc sở hữu và quản lý của Công ty TNHH Khách sạn Silk Path. Với mong muốn bảo tồn và phát triển những di sản văn hóa Việt, Công ty mong muốn đưa nét văn hóa nhà vườn của đất cố đô đến với ngày càng nhiều hơn du khách thập phương. Toạ lạc tại số 58 đường Nguyễn Phúc Nguyên, gần chùa Thiên Mụ, An Hiên quay hướng về phía sông Hương, là một nhà vườn cổ tiêu biểu ở đất cố đô với nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc đặc sắc.

Gia chủ đầu tiên của căn nhà vườn vào năm 1883 là công chúa thứ 18 của vua Dục Đức, khi đó dinh cơ này là phủ công chúa, lấy tên là Phủ An Hiên. Đến năm 1895, cơ ngơi này thuộc về quyền quản lý của ông Phạm Đăng Khanh (còn có tên là Thập), con trai của một Đại thần thời Gia Long, cháu gọi bà Thái hoàng Thái hậu Từ Dũ (Phạm Thị Hằng) bằng cô ruột. Đến năm 1920, ông Khanh nhượng lại toàn bộ khu nhà vườn ấy cho ông Tùng Lễ, một cự phú có nhiều ruộng đất, nhà cửa trên khắp tỉnh Trị Thiên và nổi tiếng vì tấm lòng nhân đức đối với dân nghèo. Năm 1936, ông Nguyễn Đình Chi, bấy giờ đang giữ chức Tuần phủ tỉnh Hà Tĩnh, nghe kể chuyện nhân đức của người chủ khu nhà vườn An Hiên đã rất mừng và quyết định mua lại khu nhà vườn để được sống tiếp trong sự nhân đức ấy. Sau khi ông mất năm 1940, vợ ông là bà Đào Thị Xuân Yến (hay còn gọi là bà Tuần Chi) tiếp tục quản lý, chăm sóc và nâng cao giá trị khu nhà vườn này cho đến khi bà tạ thế vào năm 1997.

Bà Tuần Chi là người phụ nữ miền Trung đầu tiên đỗ Tú tài Tây (1933), là nữ hiệu trưởng người Huế đầu tiên của trường Nữ Trung học Đồng khánh Huế vào thập niên 1950 và là đại biểu Quốc hội vào thập niên 1980. Lúc sinh thời, ông Đình Chi và bà Xuân Yến đều là những người có địa vị và uy tín trong xã hội, nên An Hiên trở thành nơi thường lui tới của biết bao mặc khách tao nhân và trí thức, trong đó có nhiều văn nghệ sĩ nổi tiếng như nhạc sĩ Phạm Tuyên, nhà thơ Chế Lan Viên, nhà thơ Huy Cận… Đây cũng là nơi bà đã từng tiếp hàng trăm đoàn khách văn hóa và ngoại giao trong nước cũng như quốc tế.

Nằm trên khu đất rộng gần 6500m2, nhà vườn An Hiên được thiết kế mẫu mực theo kiến trúc nhà vườn xứ Huế, chịu ảnh hưởng bởi thuật phong thủy, kiến trúc và thiên nhiên hòa quyện vào nhau: phía trước có sông Hương thơ mộng, qua cổng là lối đi dài, tiếp đến là bình phong, rẽ lối có sân, bồn hoa, cây cảnh và hồ nước trong xanh rồi đến ngôi nhà rường cổ uy nghi nằm khuất khiêm tốn giữa khu vườn rộng rãi.

Kiến trúc chính là một ngôi nhà 3 gian 2 chái rộng 135m2, có kiến trúc mẫu mực của kiến trúc truyền thống nói chung và là một trong những ngôi nhà rường cổ tiêu biểu thể hiện rõ nét nghệ thuật xây dựng truyền thống của Huế dưới thời Nguyễn.

Không gian nội thất của ngôi nhà được phân chia rõ ràng theo chức năng sử dụng. Gian giữa là gian thờ, với nguyên tắc bài trí “tiền Phật hậu Linh”. Đặc biệt, ngôi nhà có nhiều kỷ vật rất quý của cung đình triều Nguyễn. Ở gian giữa bên trên hàng cột nhất treo hai bức hoành kiểu cuốn thư, bức trước đề “Tại quận quận trọng” (nghĩa là “Triều đình trọng dụng”), bức sau cuốn thư có hoa lá thếp vàng đề “Văn võ trung hiếu” do vua Bảo Đại ban cho gia đình năm Đinh Sửu (1937) cùng nhiều bài thơ của vua Thành Thái, hiện cũng được treo ở nơi tiếp khách trong nhà.

An Hiên cũng là một không gian sinh thái, một vườn cây hương sắc bốn mùa. Nhiều hàng cây, gốc cây nơi đây đã có hơn một trăm năm tuổi. Nhiều giống cây quý hiếm khắp 3 miền cũng được đưa về đây tụ hội. Đặc biệt, chắt nội của đại thi hào Nguyễn Du đã tặng cho bà Tuần Chi 14 cây hồng Tiên Điền, là loại quả được tiến vua nhân dịp lễ Thượng Tiến. Đặc biệt trong khu vườn có rất nhiều gốc măng cụt Giáng Châu, một loại quả quý nổi tiếng xứ Huế chuyên được dùng để tiến vua…

Hơn một trăm năm, trải qua bao đời chủ nhân, bao thăng trầm của lịch sử và sự khắc nghiệt của thời gian, giờ đây nhà vườn An Hiên là một chốn bình yên, một địa chỉ văn hóa và một điểm dừng chân quen thuộc của những du khách đến với đất cố đô.

Dan Tri